Ai phát minh ra AI, cha đẻ của trí tuệ nhân tạo là ai?

Trong kỷ nguyên số hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI – Artificial Intelligence) không còn là khái niệm xa lạ. AI hiện diện trong nhiều lĩnh vực, từ công nghệ, y tế, giáo dục đến đời sống thường nhật. Nhưng ít ai biết rõ ai phát minh ra AI và cha đẻ của trí tuệ nhân tạo là ai. Để hiểu cội nguồn của công nghệ đang làm thay đổi thế giới, hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây của phukiencom.vn.

1. Khái niệm trí tuệ nhân tạo (AI)

Trí tuệ nhân tạo (AI) là lĩnh vực khoa học máy tính nhằm tạo ra các hệ thống có khả năng thực hiện những nhiệm vụ đòi hỏi trí thông minh của con người, chẳng hạn như: học tập, suy luận, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận diện hình ảnh, và ra quyết định.

AI không phải sản phẩm của một cá nhân duy nhất trong một thời điểm, mà là kết quả của quá trình nghiên cứu kéo dài hàng thập kỷ, được đóng góp bởi nhiều nhà khoa học trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nếu phải chỉ ra cha đẻ của AI, cái tên được nhắc đến nhiều nhất chính là John McCarthy.

2. John McCarthy – Cha đẻ của trí tuệ nhân tạo

2.1. Tiểu sử và sự nghiệp

John McCarthy sinh ngày 4/9/1927 tại Boston, Mỹ và mất ngày 24/10/2011. Ông là nhà toán học, nhà khoa học máy tính hàng đầu, từng làm việc và giảng dạy tại những trường danh tiếng như Princeton, Dartmouth, MIT và Stanford. Ngay từ khi còn trẻ, McCarthy đã bộc lộ niềm đam mê với toán học và khả năng tư duy logic vượt trội – nền tảng giúp ông trở thành người tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

2.2. Hội nghị Dartmouth 1956 – Cột mốc lịch sử

Năm 1956, John McCarthy cùng Marvin Minsky, Nathaniel Rochester và Claude Shannon tổ chức Hội nghị Dartmouth. Tại đây, ông lần đầu tiên đưa ra khái niệm Artificial Intelligence (AI) – Trí tuệ nhân tạo. Sự kiện này được xem là “cái nôi” chính thức khai sinh ra ngành AI, đánh dấu bước ngoặt đưa trí tuệ nhân tạo trở thành một lĩnh vực nghiên cứu độc lập.

2.3. Ngôn ngữ lập trình LISP

Một trong những đóng góp quan trọng nhất của McCarthy là ngôn ngữ lập trình LISP, ra đời năm 1958. Đây được coi là ngôn ngữ “kinh điển” của AI, được sử dụng rộng rãi trong các dự án nghiên cứu suốt nhiều thập kỷ. LISP không chỉ ảnh hưởng mạnh đến lập trình AI mà còn đặt nền móng cho nhiều ngôn ngữ lập trình hiện đại.

2.4. Ý tưởng tiên phong

Ngoài AI và LISP, McCarthy còn có những ý tưởng đi trước thời đại:

• Time-sharing: Khái niệm chia sẻ tài nguyên máy tính, mở đường cho công nghệ điện toán đám mây ngày nay.
• Advice Taker: Mô hình lý thuyết cho phép máy tính xử lý thông tin logic và tự động suy luận, một trong những bước nền cho hệ chuyên gia.

2.5. Tầm ảnh hưởng và di sản

Trong suốt sự nghiệp, John McCarthy luôn nhấn mạnh rằng: AI không nhằm thay thế con người, mà để mở rộng trí tuệ con người. Những đóng góp của ông giúp AI từ một ý tưởng khoa học viễn tưởng trở thành lĩnh vực công nghệ then chốt của nhân loại. Nhờ vậy, ông được tôn vinh là “Cha đẻ của trí tuệ nhân tạo”.

Xem thêm: công nghệ AI là gì?

3. Những nhân vật khác góp phần phát triển AI

Mặc dù John McCarthy được vinh danh là cha đẻ của trí tuệ nhân tạo, nhưng lịch sử AI là kết quả của sự nỗ lực tập thể từ nhiều nhà khoa học lỗi lạc. Dưới đây là những gương mặt tiêu biểu:

3.1. Alan Turing – Người đặt nền móng cho khoa học máy tính

Alan Turing (1912–1954) là nhà toán học và mật mã học người Anh. Ông được coi là người khai sinh ngành khoa học máy tính hiện đại. Bài báo “Computing Machinery and Intelligence” (1950) của ông đặt câu hỏi: “Máy móc có thể suy nghĩ không?” và giới thiệu Turing Test – phép thử để xác định xem một cỗ máy có thể biểu hiện trí tuệ giống con người hay không. Đây là một trong những khái niệm có ảnh hưởng lâu dài nhất trong AI.

3.2. Marvin Minsky – Nhà khoa học tiên phong tại MIT

Marvin Minsky (1927–2016) là đồng sáng lập Phòng thí nghiệm AI của MIT. Ông đóng góp nhiều nghiên cứu về nhận thức máy, mạng nơ-ron nhân tạo và học máy. Minsky không chỉ là nhà khoa học mà còn là một “người truyền cảm hứng”, góp phần đưa AI từ lý thuyết hàn lâm đến ứng dụng thực tiễn.

3.3. Claude Shannon – Cha đẻ lý thuyết thông tin

Claude Shannon (1916–2001) nổi tiếng với Lý thuyết thông tin – nền tảng toán học giúp AI và khoa học máy tính phát triển. Shannon cũng là một trong những người tham gia Hội nghị Dartmouth 1956, đặt những viên gạch đầu tiên cho ngành trí tuệ nhân tạo.

3.4. Herbert Simon và Allen Newell – Những nhà sáng tạo chương trình AI đầu tiên

Herbert Simon và Allen Newell là hai nhà khoa học Mỹ đã phát triển Logic Theorist (1955), được coi là chương trình AI đầu tiên có khả năng chứng minh định lý toán học. Sau đó, họ tiếp tục tạo ra General Problem Solver (GPS), hệ thống có khả năng giải quyết nhiều loại vấn đề khác nhau dựa trên tư duy logic.

3.5. Norbert Wiener – Người khai sinh điều khiển học

Norbert Wiener (1894–1964) là cha đẻ của Cybernetics (Điều khiển học) – lĩnh vực nghiên cứu về cách các hệ thống (bao gồm cả máy móc và sinh vật) tự điều chỉnh. Điều khiển học đã cung cấp nền tảng lý thuyết quan trọng cho sự phát triển của AI và robot sau này.

4. Cột mốc quan trọng trong sự phát triển của AI

• 1956: Hội nghị Dartmouth – chính thức khai sinh khái niệm AI.
• 1960 – 1970: Sự ra đời của các chương trình AI đầu tiên, tuy còn hạn chế nhưng đặt nền tảng cho nghiên cứu tiếp theo.
• 1980: Xuất hiện hệ chuyên gia (Expert Systems) được ứng dụng trong doanh nghiệp.
• 1997: Máy tính Deep Blue của IBM đánh bại nhà vô địch cờ vua Garry Kasparov.
• 2011: IBM Watson thắng trong chương trình Jeopardy! tại Mỹ.
• 2016: AlphaGo của Google DeepMind đánh bại kỳ thủ cờ vây Lee Sedol, đánh dấu bước tiến vượt bậc của AI học sâu.
• Hiện nay: AI hiện diện trong ChatGPT, trợ lý ảo, xe tự lái, y tế, tài chính và nhiều lĩnh vực khác.

5. Tầm quan trọng của việc biết “ai phát minh ra AI”

Việc tìm hiểu ai phát minh ra AI và cha đẻ trí tuệ nhân tạo là ai không chỉ mang tính lịch sử mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của công nghệ này. Những nghiên cứu ban đầu của John McCarthy và các đồng nghiệp cho thấy: AI vốn dĩ không phải công cụ thay thế con người, mà là một phương tiện để mở rộng trí tuệ và khả năng sáng tạo của nhân loại.

6. Kết luận

Câu trả lời cho câu hỏi “Ai phát minh ra AI?” là: AI là kết quả của nhiều thập kỷ nghiên cứu, nhưng người được công nhận là cha đẻ của trí tuệ nhân tạo chính là John McCarthy. Ông đã đặt tên, định hình khái niệm và mở ra kỷ nguyên công nghệ mới cho nhân loại.

Ngày nay, AI phát triển vượt bậc, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống và sản xuất. Nhưng khi nhắc đến nguồn gốc, chúng ta luôn nhớ đến John McCarthy – cha đẻ của trí tuệ nhân tạo, cùng với những nhà khoa học tiên phong khác như Alan Turing, Marvin Minsky hay Claude Shannon.